Tag Archief van: wandeltherapie

Handen aan het stuur

Hoe vanzelfsprekend is het voor jou om in het leven beide handen aan het stuur te hebben? Of desnoods 1 hand, maar dan wel een sturende hand?

In de auto. JA.

Op de scooter, brommer, motor? JA.

Op de fiets? JA.

Toch?

Hoe zit het met je relaties? Je werk? De manier waarop je met problemen, conflicten en veranderingen omgaat?

Zit je daar nog achter het stuur?

Voordat je verder leest, daag ik je uit eerlijk antwoord op deze vragen te geven.

 

Burn-out

Vandaag wandel ik met een nieuwe cliënte. Sinds 10 maanden thuis, niet succesvol kunnen reïntegreren, veel op haar bordje.

Zij belt mij. Heeft me gevonden via internet. Naar buiten wil ze.

De zon schijnt op de hei. Voelt als een geluksmoment voor haar en voor mij.

Ze loopt snel dus ik vertraag.

Ze heeft veel meegemaakt en veel te vertellen. Dus ik luister.

Een burn-out is zelden alleen een burn-out. Vaak zijn mensen al jaren aan het overleven voordat het licht uit gaat. Zo ook mijn cliënte. Doorgaan, haar best doen, het beste ervan maken, blokken van het negatieve, incasseren, overleven, harder lopen, niet opgeven. Overgeleverd voelen aan de omstandigheden en de mensen om haar heen.

 

Besluit

Tot het niet meer kan. Tot er iets in opstand komt van binnen. “Genoeg! Nu ga ik beslissingen nemen over mijn leven!”

Vandaag is het resultaat van haar beslissing om weer aan het stuur te gaan zitten. Zij wil naar buiten met haar psycholoog en dat heeft ze geregeld. Zij wil actief vorm geven aan haar reintegratie. Het is nu tijd voor herstel en ontwikkeling. De tijd van overleven en blokken is voorbij.

Best spannend zo achter het stuur. Als ze verkeerd rijdt, heeft ze het zelf gedaan. Ze moet op tijd stoppen en bijtanken, ze kiest er zelf voor wie mee mag rijden en wie niet. En die kofferbak is open. Alle bagage die uit zicht was ligt nu open en bloot. Zij kiest wat nog mee mag reizen en wat opgeruimd en losgelaten mag worden.

Best een verantwoordelijkheid. Maar wat een vrijheid!

 

De Buitenpsychologen/Irina Poleacov

Priming natuurlijk!

Even een flauwe vraag. Doe jij aan priming?

Even een betweterig antwoord. Ja, dat doe jij.

Ik ook. En alle levende wezens op aarde.

Priming: heighten the cognitive accessibility of thoughts about an item.

Simpel vertaald kun je priming als een voorbereiding zien om mensen vatbaar te maken voor jouw boodschap. Wat primer dus doet voor verf: het zorgt voor een betere hechting aan de ondergrond die je geschilderd wilt hebben.

 

Meer bewegen

Stel jij wilt dat jouw cliënt met depressie meer gaat bewegen. Dan zou je kunnen beginnen met een verhaal over de voordelen van bewegen. Of vertellen hoe mooi het bos er vanochtend uitzag tijdens je ochtendwandeling. Dan heb je al onbewust de cliënt geprimed. Gedachten aan buiten en bewegen zijn cognitief bereikbaarder geworden.

Andersom werkt het ook.

Je gaat naar een congres over EMDR. Je hebt je ingeschreven en je hebt de informatie over de dag gelezen.

Je neemt een cliënt over van een collega en leest het dossier van tevoren. Daarin staat het woord borderline. Alle kennis en gedachten over borderline die jij bezit, worden daarmee geactiveerd.

Priming!

We doen en ondergaan het ook in onze privé situatie.

Stel je wilt graag naar de zon, maar je partner heeft geen zin. Je herinnert hem of haar aan de vorige zonvakantie. Je praat over warmte, een andere omgeving verkennen, even niks hoeven. Lekker.

Je krijgt een folder met de nieuwste aanbiedingen bij de Albert Heijn. Je ziet een reclame over die Dacia Duster die toch wel erg voordelig is. Je ziet bij de huisarts een brochure over vitamine D tekort.

Priming everywhere.

 

Wandeltherapie

Wat heeft dit nu te maken met natuur en De Buitenpsychologen?

Daar kom ik nu op.

Op onze site staat wandeltherapie. Met groene plaatjes en al. Eerste priming-ronde.

We vertellen bij aanmelding dat we in en met de natuur werken. Tweede ronde.

De intake vindt buiten plaats. 3 maal is scheepsrecht.

En wat hebben mensen hieraan?

Mensen kiezen bewust voor ons. Dat is de eerste stap richting activatie en de natuur.

De eerste wandeling met ons bevestigt de initiële priming.

Een eerste inzicht, indruk of ervaring buiten in de natuur volgt.

Bewust of onbewust is de cognitieve weg naar natuur, wandelen en bewegen geopend.

Ben je dan klaar?

Soms wel. Mensen krijgen snel toegang tot eigen gezonde mechanismen onder het lopen en wandelen!

 

De Buitenpsychologen/Irina Poleacov

 

Vergeven

Ruimte

Vergeven is makkelijk. En vergeven is moeilijk. Dat was vaak de conclusie van cliënten die ik in mijn behandelkamer zag. Moeilijk om ermee te beginnen en ermee door te gaan. Maar zodra het kwartje gevallen was en men de ruimte voelde dat het met zich meebracht, was het eigenlijk heel makkelijk. En logisch.

Tijdens het wandelen met cliënten komt vaak zo een moment voorbij.

Waarop ik denk: “Wat zou ik je die ruimte gunnen!”.

En dan stel ik maar de vraag. “Heb je jezelf/je partner/je vader/je moeder/je oom enzovoort eigenlijk wel vergeven voor wat er gebeurd is?”. Het antwoord is altijd emotioneel beladen. Ook als die cognitief weggepraat wordt.

Men wordt verdrietig, boos, stil, gespannen, praterig of onzeker als het over vergeven gaat. Vergeven en vergeten of goedkeuren worden door elkaar heen gehaald. Het onderzoeken van iemand zijn denkkader rondom vergeven is nog maar een begin. Daarna pas dalen we af in de wereld van de emoties die vast zijn komen te zitten in de loop der jaren.

 

Opruimen

Maar soms weet iemand precies wat haar te doen staat. Het woord vergeven is slechts een trigger voor het proces wat in de startblokken staat. Źo iemand heb ik de afgelopen maanden mogen begeleiden. Ze reageerde nog wel boos en ongelovig toen ik vroeg of ze haar vader kon vergeven. Maar wist zeker dat het tijd was. Tijd om op te ruimen.

Ik vroeg haar een brief te schrijven aan haar vader. Hem daarin alles laten weten wat ze aan hem had beleefd en had gemist. Geen censuur, geen sweet-talk. Als de brief af was, mocht ze het meenemen naar onze sessies buiten.
En dat deed ze.
We zochten een boom uit die haar aan haar vader deed denken. Een grote eik aan de rand van het bos.
Na een korte ademhalingsoefening om te gronden begon ze de brief aan haar vader voor te lezen. Er kwamen boosheid, verdriet en smeekbedes uit. Liefde, respect en begrip. Cliënte veranderde in haar toon langzaam van een klein boos en bang meisje in een sterke en liefdevolle vrouw. En toen was de brief voorgelezen. De emoties geuit. De natuur om ons heen stil.

 

Vrede

We sloten af met een korte mindfulness oefening. Nog even in het lichaam blijven, bij het gevoel, voordat we weer de cognitie indoken. Met de rug naar de grote eik en ons gezicht in de zon, evalueerden we de oefening. Of beter gezegd life event. Cliënte had vrede gesloten. Niet met haar vader, maar met haar eigen kleine meisje. Ze had haar een stem gegeven en ondersteund. Dat hoefde haar vader niet meer te doen. Ze was vrij.

De Buitenpsychologen/Irina Poleacov

Ouder 3.0

Nieuwetijdskinderen, ADHD, hoog sensitiviteit, excellente klassen, leerlingen en scholen. Zomaar een greep uit de kreten waar je als ouder mee te maken krijgt. Het gemiddelde kind bestaat bijna niet meer.

Of hij ooit bestaan heeft laat ik maar in het midden. Het kind 3.0 is in ieder geval overal gesignaleerd.

Hoe zit het met de ouder 3.0?

 

Kwetsbaar

Veel van mijn buiten-gesprekken gaan uiteindelijk over de kinderen van mijn cliënten. Zodra ze zichzelf beter voelen en veranderingen in hun leven gaan doorvoeren, komt het thuisfront meer op de voorgrond te staan.

Vaak is de vraag hoe iemand beter voor zichzelf kan zorgen en tegelijkertijd een goede moeder of vader is en blijft. En hoe de eigen lessen doorgegeven kunnen worden aan de kids. Zodat zij niet zo hoeven te struggelen als hun ouders.

De vraag die ik altijd stel is: ” Wat voor moeder of vader had je willen zijn?”. En daar volgt vaak een emotioneel antwoord op.

Voorbij de rationalisaties (ik doe het volgens mij wel goed, want mijn kinderen gaan lekker), de vergelijkingen (ik ben een betere ouder dan dat ik heb gekend of mijn ouders waren zo goed daar kan ik niet aan tippen) en de voornemens (ik probeer ze meer van dit of dat mee te geven) komt de kwetsbaarheid aan bod. Er is niks kwetsbaarder dan een ouder zijn.

 

Natuur

Ik was voor de zwangerschap een belezen en wetenschappelijk georiënteerde moeder in spé. Niks liep volgens de theorieën en kennis die ik tot me had genomen en daarmee begon mijn zoektocht naar wat voor moeder ik kon zijn. Want de moeder die ik had willen zijn was ik niet. En alle boeken over het kind 3.0 konden die ideale ouder niet van me maken. In gesprekken met moeders kwam ik veel goedbedoelde oplossingen tegen, maar het ging nooit over de moeder die men had willen zijn. En vaak niet was.

Sinds ik het grootste gedeelte van de dag buiten en in de natuur ben kreeg ik mijn antwoorden. Ik had een altijd zachte, altijd serene, altijd rustige en begripvolle moeder willen zijn. Nooit boos, nooit ongeduldig, nooit gestrest en nooit onredelijk. De natuur liet me zien dat er een harde en vernietigende kracht in haar huist. En een tedere, accepterende, geduldige en liefdevolle kracht. Die moeiteloos in elkaar overgaan en elkaar aanvullen.

 

Inzicht

Al wandelend met mijn cliënten zagen we de stormschade, sneeuwschade en de impact van de droogte. We zagen het leven wat in de afgebroken stammen gewoon doorging in de vorm van insecten, paddestoelen en planten. De hei die na de regen toch weer groen en paars kleurde. Nu in de herfst, laten de meeste bomen in volledige overgave hun bladeren los en keren zich naar binnen voor de winter. Ze zien er dood uit, maar zijn het niet. Ze zijn in rust.

Ik liet dit inzicht een keer vallen tijdens een gesprek met een dierbare vriendin. Dat ik geen modelmoeder ben, maar meer een natuurmoeder. En ze verraste me. ” Natuurlijk, jij bent een leeuwenmoeder! Dat wist ik allang”.

Een leeuwenmoeder…en een ouder 3.0″

Wat voor ouder ben jij? En wat heeft de natuur jou daarin te leren?

 

De Buitenpsychologen/Irina Poleacov

Verandering van het seizoen

 

Na een snikhete zomer startte september met onweer en wolkbreuken. Wandelingen met petjes, hoedjes, zonnebrand, veel water en sandalen maakten plaats voor regenkleding, paraplu’s, springen over grote plassen regenwater en regenbogen spotten.

Samen met mijn cliënten heb ik de natuur zien veranderen van droog en bruin naar vochtig groene en frisse vegetatie. De loomheid die in de lucht hing en afgedwongen werd door de hitte is omgebogen naar alert en met een stevige pas door de regen stappen.

Een ” werk aan de winkel” gevoel kleurt de wandelingen.

Natuurprocessen

Het sluit mooi aan bij de klussen die natuurmensen zoals boeren/telers/tuinders voor de boeg hebben. Van het oogsten van het laatste fruit en groenten tot het voorbereiden van de grond voor de winter. Voordat de kou alle groeiprocessen stil legt tot het voorjaar weer komt.

Op de hei zijn de reekalfjes alweer groter geworden en komen boven het hogere struikgewas uit. De nieuwe/jonge hooglanders die er grazen zijn alweer gewend aan de mensen die om ze heen bewegen op de fiets, step, te voet of te paard.
Tranen

De meeste gesprekken op de hei gaan nu over opruimen, ordenen en een plek geven.

Van oud zeer naar nieuw geleerde inzichten, van relaties naar keuzes maken en wensen uitspreken. In de regen worden makkelijker tranen vergoten is me opgevallen. Met alle eikels en kastanjes die op de grond liggen wordt sneller ons verzamelreflex aangewakkerd. Zowel de stekelige jasjes van de kastanjes als de gladde bruine huid prikkelen de zintuigen en maken abstracte onderwerpen zo toegankelijk. Praten over ons ego met als symbool de omhulsel van de kastanjes en over de ziel/hart/kern als de aardse en ronde kastanje zelf gaat zo makkelijk. Het is immers tastbaar.
Zichtbaar

Dat is één van de vele dierbare eigenschappen van de natuur. Het is tastbaar. Alles is met elkaar verbonden, alles heeft invloed op elkaar en het is zichtbaar en simpel. Geen dubbele bodems, angsten, schaamte of wraak. Het ontvangt wat er is en doet er zijn voordeel mee. Zo heeft de natuur de hitte verwerkt en nu verwerkt het de regen. Zichtbaar.

De kwetsbaarheid ervan is zichtbaar en de veerkracht evenzo.

Een fijne nazomer en een fijn begin van de herfst!  Vergeet niet dat we allemaal natuur zijn…

 

De Buitenpsychologen/Irina Poleacov

We wandelen weer: waarom millennials massaal de benen strekken

 

Door: Lotte Philipsen

Integraal overgenomen uit:  KnackWeekend.be

 

Vroeger deden we het voor het ijsje aan het einde van de wandeling, nu om ons hoofd leeg te maken. Millennials slaan massaal aan het wandelen. Soms zelfs met een therapeut aan hun zijde. Wat zijn hun beweegredenen?

‘We zijn van die mensen met wandelschoenen geworden.’ Aan het woord is een vriendin, die tijdens onze jaarlijkse vriendenreis opmerkt dat elk lid van de vriendenkring plots in het bezit is van wandelschoenen. Het jaar voordien doorkruiste een deel van de groep nog de Duitse bergen op sneakers of sandalen. Wat is er aan de hand?

Na een rondvraag bij 20- tot 35-jarigen wordt het duidelijk: millennials wandelen weer. Als kind en tiener moesten onze ouders ons omkopen met lekkernijen, maar nu we zelf de wereld der volwassenen betreden, snappen we plots de aantrekkingskracht van het wandelen als activiteit.

Ik ben bewust beginnen wandelen door ouder te worden. Het besef van de realiteit dringt wat meer door. Net daarom kan het helpen om te gaan wandelen, om alles even op een rijtje te zetten. Als je denkt dat je soms door het bos de bomen niet meer kan zien: ga eens wandelen in het bos. Ik verzeker je dat je de bomen dan wél zal zien. Letterlijk en figuurlijk. (Hamza, 26)

Vroeger gingen mijn vriend en ik vaak op vakantie naar Zwitserland, waar hij lange wandelingen wilde maken en ik liever aan het meer wilde liggen. Tien jaar en drie kinderen later denk ik er wel anders over. Wandelen is een toevlucht geworden in mijn drukke leven. Ik hou er nu van om uren alleen te gaan wandelen. Door het wandelen heb ik ontdekt dat ik eigenlijk een introvert karakter heb. Wandelen betekent voor mij zowel de batterijen opladen als me even kunnen ontladen. (Aster, 33)

Eigen route uitstippelen

Minder prikkels, meer lucht: tijdens een wandeling laten we de rush van de dag even achter ons en kunnen we ademhalen. Op de schoolbanken en op kantoor moeten we in de pas lopen, maar tijdens een wandeling kiezen we onze eigen route. Dat kan gaan van een korte wandeling om de hoek tot een meerdaagse trektocht in de bergen.

 

We raden mensen met depressies, burn-outs en angststoornissen vaak aan om te gaan wandelen.

De Buitenpsychologen

 

Gezondheidszorgpsychologen Irina Poleacov en Christel Westgeest vinden het positief dat millennials aan het wandelen slaan. Enkele jaren geleden bundelden de psychologen hun ervaring in het vak met hun wetenschappelijke achtergrond en liefde voor de natuur. Onder de noemer De Buitenpsychologen geven ze wandeltherapie en leiden ze collega’s op om ook naar buiten te trekken met cliënten. ‘We raden mensen met depressies, burn-outs en angststoornissen vaak aan om te gaan wandelen. Onder het motto practice what you preach zijn we gestart met wandeltherapie.’

Vier jaar geleden sprak ik de Nieuwjaarsresolutie uit om een wandelvakantie met vrienden naar Noorwegen te maken. Ik was namelijk op zoek naar de formule voor de meest ontspannende vorm van reizen. De aanwezigheid van vrienden leek me de doorslaggevende factor, maar eigenlijk bleek wandelen zelf vooral ontspannend. Sindsdien wandel ik graag ter ontspanning en ga ik jaarlijks op wandelvakantie. Ik ben sowieso een sportief type, maar vroeger verkoos ik snellere sporten. Nu is wandelen op zich het doel. (Pieterjan, 33)

#Wandellust

De verhoogde interesse in wandelen bij de Generation Y is ook marketeers opgevallen. ‘Millennials zijn door de band genomen meer geïnteresseerd in ervaringen dan in de opeenstapeling van bezittingen. Dat gaat hand in hand met de terugkeer naar de natuur en levert een generatie af die op haar eigen ritme die natuur ontdekt’, klinkt het bij Ellie Wardle, Marketing Manager van Teva Europe.

Op sociale media passeren beelden van jongvolwassenen op wandel in een adembenemend landschap, in spiksplinternieuwe wandeloutfit en met een brede glimlach op het gezicht. Influencers of modellen prijzen outdoorproducten aan op een manier die de Generation Y aanspreekt, namelijk met mooie beelden in een authentieke setting. En vergeet – oprecht of ironisch – #Wanderlust natuurlijk niet.

Millennials zijn door de band genomen meer geïnteresseerd in ervaringen dan in de opeenstapeling van bezittingen. Wij hebben ons gamma daarop afgesteld.

Ellie Wardle, Teva

‘Een ervaring in de natuur hoeft voor deze generatie niet meteen een high-intensity hike of professionele excursie te betekenen. Het kan zo simpel zijn als een roadtrip naar het platteland of een rustige wandeling met vrienden. We proberen ons gamma daaraan aan te passen. We bieden bijvoorbeeld wandelschoenen en -sandalen aan die gemaakt zijn van erg lichte materialen.’ Slim gezien, want heel wat jongvolwassenen zien het wandelen niet noodzakelijk als sport, maar eerder als een manier om het hoofd leeg te maken. Een zware bergbottine is dan ook niet aan de orde. Wandelen kan iedereen en kan overal.

Ik vond lopen met een podcast best aangenaam, maar mijn rug dacht daar anders over. Wandelen is in dat opzicht een gemakkelijke oplossing. Het behoeft geen voorbereiding: schoenen aan, kleren controleren, podcast opstarten, eventueel je tracking app aanzette en de deur uitwandelen. (Bram, 35)

Samen alleen

Wandelen kan samen, op je eentje in volledige stilte of net met muziek, podcasts of iemand aan de lijn. Het kan een sociale activiteit zijn, maar even goed een moment om even helemaal alleen te zijn. Afhankelijk van hoe je je voelt of wat je doel is, kies je voor een wandeling met of zonder gezelschap. Voor hikers is een zwijgend gezelschap een zegen: je loopt in je eigen cadans, in je eigen gedachten verzonken de berg op en praat pas met elkaar wanneer er gerust wordt. Samen en toch alleen overwinnen bergwandelaars de hoogste toppen.

Goed wandelen gaat enkel met mensen waar je goed tegen kan zwijgen. (Nelis, 23)

Wandelen doe ik om mijn hoofd leeg te maken, andere impulsen op me te laten afkomen en na te denken als onderdeel van een creatief proces. Andere mensen zijn hierbij vaak een storende factor. Tenzij – en dit is erg zeldzaam – je met iemand samen kan gaan trekken met dezelfde mindset: in gespreide slagorde rondtjolen en pas bij het kampvuur ’s avonds van het gezelschap genieten. (Jeffrey, 31)

Niet alleen met een therapeut kan er een goed gesprek op gang komen tijdens een wandeling. Heel wat millennials zweren ook met vrienden en familie bij de mix van zielenroerselen delen en de benenwagen nemen.

Tijdens mijn depressie ging ik alleen wandelen, maar als ik me goed voel, ga ik toch liever in groep, want het is de ideale setting om te praten. (Lene, 26)

Een wandeling is het is het ideale moment om eens een goed gesprek te voeren over diepere en emotionelere zaken. Ik raad iedereen wandelen aan als relatietherapie. (Pieterjan, 33).

Digitale prikkels

Gekozen voor een solitair ommetje? Heerlijk, even de benen strekken en niets doen. Of zal ik toch snel even antwoorden op die ene mail? Of een foto posten op Instagram van het mooie uitzicht? Of gewoon even scrollen langs m’n tijdlijn? ‘Niet doen’, raden De Buitenpsychologen aan. ‘Tijdens onze therapie nemen we zelf soms een foto van een speciale gebeurtenis onderweg, maar we vragen aan onze patiënten om hun smartphone niet boven te halen. Dat verstoort immers de rust. Als je in de natuur bent, wees er dan ook echt aanwezig. Doe het niet voor leuke Instagramkiekjes, maar voor de ervaring.’

Als ik tijdens het wandelen op m’n smartphone zit te surfen, is het doel van de wandeling eigenlijk mislukt, want dan krijg ik toch nog prikkels binnen. Voor mijn werk zit ik al heel de dag op het internet en volg ik de actua op de voet. Dat het niet hoeft tijdens het wandelen is net zalig. (Pieterjan, 33)

Ik probeer bewust niet online te zijn tijdens het wandelen. Ik bel wel met mijn moeder of luister naar podcasts. Er is niets anders als afleiding: gewoon focussen op het gesprek of op de podcast. (Eva, 25)

Thuis of op kantoor is er altijd wel een scherm dat onze aandacht trekt. ‘We hebben per dag uren schermtijd en het brein kan niet meer rusten’, aldus De Buitenpsychologen. ‘Tijdens een wandeling heb je even iets anders op je netvlies en kan je gemakkelijk verbinding maken met jezelf. Schermen en sociale media geven veel ruis. Naast sociale druk en fomo, leiden ze je ook gewoon af. Je brein geraakt vermoeid en overbelast. Net dat deel kan je door middel van beweging laten ontspannen, waardoor het beter gaat functioneren.’

De smartphone kan wel mee op zen-wandeling, maar gebruik hem dan niet om te scrollen, te sharen of te communiceren.

De smartphone kan wel mee op zen-wandeling, maar gebruik hem dan niet om te scrollen, te sharen of te communiceren. Dat zorgt weer voor ruis die je net wil wegfilteren. Wat voor veel millennials wel ontspannend werkt is muziek luisteren of bijleren dankzij een podcast. Tijdens een wandeling nemen we de tijd om te doen waar we anders geen tijd voor lijken te hebben. We creëren een soort bubbel, waar storende prikkels veraf zijn.

Mijn smartphone gebruik ik enkel voor Spotify tijdens het wandelen. Voor de rest gaat mijn mobiele data uit. Vooral omdat ik het gebruik om mijn hoofd leeg te maken en mijn angstgevoelens te verminderen. (Katrin, 31)

Ik doe meermaals per week een walk-and-a-podcast, pakweg tussen de 7 en 10 km. Het combineert een pak goeie dingen – bijleren en geïnspireerd worden door podcasts, maar ook de positieve fysieke gevolgen van wandelen. Een zeer fijne combinatie. (Bram, 35)

Tegen de muren op wandelen

Als millennial verandert het ritme van je leven aanzienlijk. Je krijgt meer verantwoordelijkheden, minder vrije tijd en er is minder marge voor mislukkingen. ‘Alles staat tegenwoordig in het teken van presteren. We moeten altijd de beste zijn, excelleren. Middelmatigheid is geen optie. Bovendien gaat alles sneller en is er ook veel meer keuze dan vroeger. Dat maakt niet automatisch gelukkiger. Bij keuzestress kan het ook deugd doen om even naar buiten te gaan. Dat helpt om te relativeren, om het brein scherp te houden en makkelijker keuzes te maken. Zo voelen de jongeren zich ook terug meer onderdeel van de natuur. Je blik richt zich meer naar buiten toe’, lichten De Buitenpsychologen toe.

Toen ik begon te werken, werd mijn leven plots veel drukker dan voorheen. Zeker de eerste jaren, werkte ik tot vijftig uur per week, en probeerde ik doorheen de week nog veel vrienden te zien en activiteiten te doen. Vanaf dat moment ben ik wandelen niet meer gaan zien als iets saais, maar eerder als rustgevend. Ik heb het wandelen daarnaast ‘herontdekt’ tijdens mijn vorige depressie. In die periode was wandelen een van de weinige dingen die mij doorheen de dag hebben gesleurd. (Lene, 26)

Lees ook: De quarterlifecrisis: ‘Jongeren willen meer erkenning voor wat ze doen’

Vroeger was ik altijd te veel bezig met waar ik heenging. Het voelde eerst wat vreemd om een omweg te doen, omdat ik normaal altijd zo snel mogelijk thuis wil zijn. Nu ik zelfstandige ben en veel thuis werk, merk ik dat wandelen een makkelijke manier is om even te ontsnappen. Ik probeer elke dag een blokje om te doen naast mijn andere dagelijkse activiteiten. Ik reserveer er een tijdslot voor waarin ik echt géén doel heb behalve rondlopen. (Caro, 29)

Het brein neemt de benen

De kracht van de natuur klinkt misschien wat zweverig, maar op gebied van hersenactiviteit heeft die oerkracht wel degelijk een positief effect. ‘Mensen buiten vertellen plots over dingen waar ze zich over schamen. Zo hadden we een millennial die pas over een seksuele stoornis begon te praten toen we buiten waren. Binnen stond schaamte in de weg. Al wandelend kwam dat verhaal er dan toch uit.’

Moeilijke thema’s worden beter bespreekbaar. Ons brein heeft beweging nodig om te kunnen functioneren.

De Buitenpsychologen

 

 

‘Moeilijke thema’s worden beter bespreekbaar: je maakt minder oogcontact, de spanning glijdt van mensen hun schouders af en het is een moment om even goed adem te halen. We hebben vanuit onze wetenschappelijke achtergrond uitgezocht waarom dat zo goed werkt. Eigenlijk is het logisch. Ons brein heeft beweging nodig om te kunnen functioneren, concentreren, maar ook om te kunnen ontspannen,’ klinkt het bij De Buitenpsychologen.

Ik ben eind januari mentaal ingestort. De dokter stelde toen voor om met kleine beloningen te werken. In mijn geval resulteerde dat in wandelingen naar de bibliotheek. Ik volg inmiddels ook wandeltherapie en dat is een verademing. Ik kan me niet meer voorstellen dat ik een uur op de bank bij de psycholoog zou moeten zitten. Het voelt bevrijdend, er staat minder een rem op mijn emoties en ik spreek vrijuit. (Elien, 28)

Onderzoek van Gregory N. Bratman en zijn team toont aan dat wandelen in de natuur piekeren vermindert en hersenactiviteit doet dalen in het deel van ons brein dat gelinkt is aan verdriet, angst en depressie. Het onderzoek ging na of een wandeling van negentig minuten in de natuur een andere impact heeft dan een even lang durende wandeling in een stedelijke setting. De deelnemers werden onderzocht op basis van eigen ervaringen en hersenactiviteit. De researchers concludeerden dat de wandeling in de natuur beter is voor het mentale welzijn en ijveren voor gemakkelijk bereikbare natuurlijke omgevingen in of naast steden.

Lees ook: De kunst van shinrin-yoku

Wandelen als activiteit heb ik een jaar of vijf geleden ontdekt, op een dwingende wijze. Ik zat thuis met een burn-out en de dokter vond het van vitaal belang dat ik zou blijven bewegen. ‘Wandel zeker twintig minuten per dag’, was zijn advies. Sindsdien is het een gewoonte geworden wanneer ik me angstig, triest, zenuwachtig of rusteloos voel(Katrin, 31)

‘Er wordt aangeraden om dertig minuten per dag actief te bewegen. Heel wat mensen sporten dan anderhalf uur in één keer en denken dat ze op die manier genoeg hebben bewogen voor drie dagen. Dat is dus niet zo. Iedere dag genoeg bewegen is belangrijk voor lichaam en geest. Activatie en rust afwisselen is namelijk heel goed voor je brein. Zo geef je je brein de kans om tot rust te komen en klaar te zijn voor de volgende informatiestroom. Stress en adrenaline worden afgevoerd en je hersenen kunnen ontspannen en zich wapenen voor een volgende lading informatie’, leggen De Buitenpsychologen uit.

Dat millennials massaal naar buiten gaan en de zorgen van zich afwandelen is een goede zaak. We worden er fitter, rustiger, vrolijker en creatiever van.

De kop is zwaarder dan de benen

Filosoof Friedrich Nietzsche wist het al, ‘de meest waardevolle gedachten vallen ons te binnen tijdens het wandelen’. Dat blijkt ook uit wetenschappelijk onderzoek. Aan de Standford Universiteit onderzochten ze in 2014 de connectie tussen wandelen en ons creatieve vermogen. De conclusie van onderzoekers Marily Oppezzo en Daniel L. Schwartz was dat wandelen in de buitenlucht – in vergelijking met zitten of wandelen op een loopband – zorgt voor de meest vernieuwende en kwalitatieve creatieve ideeën. Wandelen stimuleert de vrije flow van ideeën en is een simpele oplossing om zowel creatiever uit de hoek te komen en meer fysieke inspanning in je leven in te bouwen. Hoe minder afleiding, hoe origineler bovendien de creatieve ideeën.

Als je voor je werk met ideeën en creativiteit moet bezig zijn, merk je al snel dat inspiratie vinden heel lastig is. Je kan het opwekken door je te concentreren, maar dat werkt niet altijd even goed. Ik heb nogal de neiging om me op te sluiten en heel erg hard na te denken om een nieuw goed idee te vinden. Proefondervindelijk merkte ik dat de beste ideeën kwamen terwijl ik een toertje deed. (Raf, 32)

De wetenschap bewijst: dat millennials massaal naar buiten gaan en de zorgen van zich afwandelen is een goede zaak. We worden er fitter, rustiger, vrolijker en creatiever van. En die beloning achteraf? Die voorzien we nu gewoon lekker zelf.

Meer info over wandeltherapie via debuitenpsychologen.nl

De Natuur als co-therapeut

 

“Tijdens dit traject met jou heb ik geleerd dat ik een keuze heb”.

Zo sloten we vandaag een traject van 6 wandelingen en 2 binnen sessies af.  “Het leven doet, mensen doen, dingen gebeuren. En ik kan kiezen wat mijn reactie daarop is. Het stuur in handen nemen en sturen. Ik weet dat het me niet altijd gaat lukken, maar ik weet wat me te doen staat”.

 

Hulpvraag

Soms is de hulpvraag van mensen pijnlijk en complex. Dan zitten er veel hobbels tussen het willen veranderen en loslaten van het oude en het gewend zijn aan vertrouwde automatische patronen. Mijn rol wisselt dan tussen een luisterend oor zijn, erkennen van het ervaren leed en samen zoeken naar de motivatie die nodig is voor werkelijk actief in therapie te geraken.

Soms zijn mensen helemaal klaar voor de verandering die nodig is. De hobbels die er zijn worden zelfstandig genomen. De aangereikte informatie wordt gretig opgenomen en eigen gemaakt. Mijn rol is dan meer reflecterend, confronterend en faciliterend.

 

De natuur

Dit zal voor elke behandelaar herkenbaar zijn denk ik. Maar wat is de rol van mijn co-therapeut, de natuur? Met een menselijke therapeut overleg je verbaal. Je hanteert wellicht dezelfde professionele denkkaders en gelooft in dezelfde interventies of niet. Je hebt een klik met elkaar of niet. Er komt een hoop denken, theorie en meningen bij kijken.

Dat werkt op de hei toch wel anders. De ene keer werk ik samen met een verregende en drassige heide. En de andere keer met een zonovergoten bevroren omgeving. Natuurlijk ben ik blijer met meer zon, maar de klik is er altijd. En discussiëren over het behandelplan of de juiste interventie is er niet bij. De natuur om ons heen is. Punt. Het heeft geen mening over ons of zichzelf, het maakt zich geen zorgen over mijn cliënt, hoeft geen administratie bij te houden en heeft een logische, consequente en terugkerende cyclus. In de winter is het stil, in het voorjaar een groei-explosie, in de zomer zinderend en loom en in de herfst winderig en vol oud blad.

 

Inspirerende collega

Het is een relaxte en inspirerende collega eigenlijk. En een hulpverlener. Dat vond mijn cliënt van vandaag ook.

Na een korte stiltewandeling waarin hij spullen verzamelde, stopten we op een beschutte plek voor een natuurwerk. Binnen de kortste keren had hij zijn leven vormgegeven met behulp van takken, stenen, dennenappels en aarde. De hele heide werd meegenomen in zijn beleving. Ik werd meegenomen in een verhaal over thuis zijn in het eigen huis en gezin, de tijd nemen om in de natuur te zijn en over standvastig en geaard staan in het leven. Zoals de grote witte kei die we tegenkwamen en niet mee konden slepen…

 

Er was overzicht. Acceptatie van hoe het is geweest en hoe het nu is. En een gevoel van keuzevrijheid. Zoals hij op de heide alles mocht kiezen om zijn leven mee vorm te geven, maar zich wel aan de natuurwetten te houden had. Denk aan een zware kei, maar ook de vorm van takken en ander biologisch materiaal die al bepaald is. Hij besefte dat hij zich niet druk hoefde te maken daarover, want daar hebben we geen controle over in het leven. Hij voelde wel de keuze om het te rangschikken zoals het voor hem het beste was op dat moment.

 

Ben jij eraan toe om de natuur als jouw (co)-therapeut te ontmoeten? Om eens vanuit een andere kader naar jezelf of je cliënten te kijken?

 

Wij horen het graag!

 

 

 

 

 

 

Onverwachte hulp

Weet jij nog wat de geur van ijs en ijzel is? Heb je onlangs nog bewust de warmte van de winterzon op je broek waargenomen? Vol ontzag naar een bevroren bos of heide gekeken? En tegelijkertijd een specht aan het werk gehoord ergens ver boven je hoofd?

Winterversie
Twee weken terug, mochten de wandelingen plaatsvinden in een bevroren landschap. Meestal met een warm zonnetje. We hebben ons vergaapt aan de schittering van de heide, overdekt met ontelbare tijdelijke diamantjes van ijs. Unaniem besloten dat we de zonnige route gingen lopen om zoveel mogelijk licht en warmte op te zuigen. En de winterversie van de eerder beschreven zintuigenwandeling veelvuldig gedaan. Want dan arriveer je echt, ben je echt waar je lichaam ook is.

Als Buitenpsycholoog ontmoet ik zoveel mooie mensen. Ze weten eigenlijk wel waar de schoen wringt en vaak ook nog wat ze zouden moeten doen en laten. En anders komen we daar samen achter. Maar dan? Hoe zet je cognitief weten om in fysiek, psychisch en zelfs spiritueel weten? Oftewel, hoe zet je weten om in voelen, waarnemen en doen? Zodat het goed en kloppend voelt en de moeite waard is om al je oude disfunctionele, maar o zo vertrouwde patronen overboord te gooien.

Natuurwerk
Dan moet je het ervaren! Zodoende kwamen een cliënte, Mirjam, en ik tot het maken van een natuurwerk/schilderij. Na een korte wandeling in stilte waarbij zij de opdracht had om iets wat haar aantrok mee te nemen voor haar natuurwerk. We gingen in het zonnetje zitten en zij legde me uit wat haar meegenomen groene tak voor haar betekende. Al pratend en onderzoekend werd er nog een droge tak bijgepakt en een dennenappel. We bleven hangen bij haar droge tak. Daar zat iets vast, emotioneel gesproken dan. Waar de groene tak stond voor verbinding met anderen, levenskracht en samenzijn als onderdeel van het grote geheel, werd de droge tak speciaal gemaakt en voelde kwetsbaar voor Mirjam. Het kon namelijk stuk en was ingewikkeld opgebouwd.

Hondje
We waren zo gefocust op het ingewikkelde verhaal over de droge tak dat we het kleine vriendelijke hondje niet zagen. Pas toen hij een stuk van die tak afbeet, ons trots aankeek, het weggooide en weer terugrende naar zijn baasje, ontwaakten we. Letterlijk. “Zo, dat is ook weer opgelost!” zei Mirjam, voordat we in lachen uitbarsten. De tranen van frustratie en gemis maakten plaats voor tranen van opluchting. Ja, dat was het! Door zichzelf als onderdeel van het geheel te zien, tak nummer 1, kon ook die liefdesrelatie opgenomen worden in het geheel van relaties. Minder isolatie, minder eenzaamheid en minder ingewikkeld.

Relaties
Hoezo is een liefdesrelatie anders dan andere relaties? Waarom moet er zoveel druk op staan? Je hangt je hele levensgeluk toch ook niet aan een vriendschap? Of verwacht dat een vriend of vriendin je ALLES kan geven wat je nodig hebt? Mag het ook luchtig blijven? Meegroeien met jou? Of juist losgelaten worden als het niet meer meegroeit…

Ik nam afscheid van een paar stralende ogen bij de ingang van de heide. Dank je wel hondje voor je interventie! Zo weet je nooit wat er kan gebeuren in de natuur. Het is net zo dynamisch en eigen als het leven zelf. Het leven als stromend geheel en niet als gefragmenteerde delen van een statische en niet passende puzzel. En deze sessie met wat extra hulp van de natuur!

De Buitenpsychologen/Irina Poleacov

Bescherming

 

Wie beschermt jou eigenlijk?
Denk jij dan aan een persoon? Je ouders, je partner, je gezin, je vrienden?

De meeste mensen wel denk ik.
Vandaag stond deze vraag centraal tijdens mijn wandelingen met cliënten.

 

Het was niet mijn intentie om iedereen dezelfde vraag te stellen. Het ontstond.

Op de een of andere manier werkt dat soms zo tijdens mijn wandelingen. Is het de grootsheid van de natuur die uitnodigt tot zulke beschouwende levensvragen? Maakt het samen lopen van hetzelfde pad het makkelijker om moeilijke vragen te stellen en te beantwoorden? Of speelt hier het prachtige synchroniciteit concept van Jung een rol?

(voor meer info daarover zie www.nieuwetijdskind.com).

 

Hechten

We hechten ons aan mensen, dieren, spullen en plekken. Dat hoort bij onze sociale genen, we zijn tenslotte kuddedieren. Om een gemeenschap te vormen heb je hechting nodig, het is de lijm tussen mensen. Het is dan ook niet meer dan logisch dat we ons beschermd weten door bepaalde mensen in ons leven. En als die mensen wegvallen of er überhaupt niet zijn, dan is het overleven geblazen. Dan kunnen we ons kwetsbaar, eenzaam en ontheemd voelen.

Voordat onze beschermers wegvallen, denken wij dat het leven op zou houden als zij er niet meer zouden zijn. En wanneer dat toch gebeurt, ontdekken we dat het leven gewoon doorgaat. We hebben de keus om in die eenzaamheid te blijven zitten of ons af te sluiten voor de kwetsbaarheid. Of we kunnen elders naar bescherming zoeken.

 

Zingevingsvragen

Dit zie ik als een onderdeel van ons zingevingsproces in het leven. Om antwoord te krijgen op de vragen: “Wat doe ik hier?”, ” Wat is het doel van het/mijn leven?” “Wat heeft het allemaal voor zin?” enz. Vroeger voorzag de kerk mensen van antwoorden op deze vragen.
Tijdens het industrialisatietijdperk verloor de kerk die rol aan keiharde materie en aan de wetenschap. Opeens geloofde men alleen nog wat vastgehouden, gekocht of onderzocht kon worden. Evidence based mental health deed zijn intrede in therapieland. Als je maar een bepaalde techniek goed toepaste dan maakte je iemand weer beter.
Inmiddels wint de spirituele zoektocht van mensen ondersteund door een gezonde lifestyle van bewegen en gezond eten terrein op dit vlak. Als we gezond eten, voldoende bewegen en aan zelfontwikkeling doen dan worden we gelukkig(er).

Maar als mensen, ons gezin, gezond eten, yoga of spullen ons niet altijd kunnen beschermen, hoe zit dat dan? Als programma’s, instanties, carrières en geld ons niet gelukkig maken en de rust geven waar we naar zoeken.
Mogen we beschermd worden en gelukkig zijn misschien in een ander daglicht zien?
Niet het voorkomen van alle slechte dingen en pijn in ons leven, maar ons ondersteunen om die slechte dingen en die pijn te kunnen verdragen en verwerken? Geen kant en klare antwoorden en garanties, maar precies dat aanreiken wat we nodig hebben om ons eigen pad te lopen? Om niet verleid te worden tot wanhopige pogingen perfect te zijn of het juiste te doen volgens jezelf of anderen, maar te leren ontdekken wie je nou eigenlijk bent door dingen te doen en te ervaren wat jou blij maakt?

 

Gevoelig onderwerp

Kunnen we ons overgeven aan een ongrijpbare vorm van bescherming? Aan een soort liefdevolle aanwezigheid die er altijd is, weet wat goed voor je is en je nooit beoordeeld?

Maar wel stug datgene blijft aanbieden wat jij nodig moet ervaren om iets te starten, stoppen of veranderen. Voor veel van mijn cliënten is dit een gevoelig onderwerp. En het mooie aan gevoelige onderwerpen is dat eenmaal aangesneden, ze de mooiste juwelen prijsgeven van iemand. Er worden geheime overtuigingen gedeeld waar men zich niet snel over uit zou laten. En zo staan we dan niet meer stil bij alleen problemen of pijn, maar bij iemand zijn sprankje hoop, zijn hartewens, zijn innerlijke rijkdom. Met de nodige humor, omdat er altijd wel een bijna struikel of- glijpartij van mijn kant ingebracht wordt tijdens de wandeling.

 

Overgeven en vertrouwen

Dus hoe voelt dat nu voor jou? Het idee dat er iets is wat jou beschermt als al je andere bescherming in de soep valt? Iets waar je hulp aan mag vragen als je het echt niet meer weet? En dan alleen nog maar hoeft te luisteren, kijken en voelen. Bewust waarnemen. En dan kiezen en doen. Of juist laten.
Op de hei gisteren schaamde niemand zich ervoor eens goed bij deze vraag stil te staan.

Het mee te nemen naar huis en het maar een tijdje uit te proberen.

Overgeven, vertrouwen, hulp vragen en kunnen ontvangen. Want waarom zou je iets geloven wat je zelf niet hebt ervaren? Let op, het vergt wel dat je er open voor staat en het een paar weken elke dag probeert. Eigenlijk net als iedere andere training, medicijn of voornemen.

 

De Buitenpsychologen/Irina Poleacov

State of Mind (gastblog)

Deze keer een gastblog van Sophie! Lees hoe zij wandeltherapie zelf ervaart..

Hoofd draait overuren
Wandeltherapie is voor mij altijd erg welkom als activiteit. Of ik nou moe of energiek ben, het geeft me iedere keer wel iets om op de hei te zijn en wat meer één te worden met de omgeving.
Vandaag is het bij uitstek een goed moment om te gaan wandelen, omdat ik mijn geest de afgelopen week behoorlijk heb uitgeput met piekeren. Samen lopen we over de hei in een rustig tempo. Het is niet zo koud, geen harde wind, alleen wat mist – een vredige setting. Mijn hoofd heeft de voorgaande dagen overuren gedraaid omdat ik met mijn gedachten probeerde te anticiperen op de toekomst. Door allerlei mogelijke scenario’s na te gaan die ik kon verwachten, creëerde ik voor mezelf de illusie dat ik de boel meer onder controle had. Maar ik werd eigenlijk juist doodmoe van deze hersenspinsels en heb nu enorm behoefte aan rust, zelfliefde en luchtigheid.

Kudde hooglanders
We bespreken hoe ik soms terugverlang naar mijn kindertijd vanwege de speelsheid, de onschuld, het dromen en luchtigheid. Mijn moeder herinnerde me laatst nog aan de tijd dat ik als kind achterop de fiets hardop allerlei zelf verzonnen liedjes zong, zonder enkele schaamte. Mijn vader herinnert zich vooral hoe ik door de tuin kon dansen en zingen met een sarong om mijn schouders als cape.. Ik was geen angstig of al te serieus kind. Wel zat ik veel in mijn eigen wereld, die speels en dromerig was. Vandaag de dag zit ik nog steeds veel in mijn eigen wereld, maar dat gaat soms ook gepaard met veel serieusheid en angst. Inmiddels weet ik heel goed dat piekeren me niet verder helpt, maar soms lukt het me niet om uit mijn hoofd te komen.
Tijdens dit gesprek lopen we tegen een kudde Schotse Hooglanders aan die ons het pad versperren.
We blijven even staan om ze te bekijken en Irina wijst me erop hoe aards ze zijn. Ze leven op en van de aarde en dat maakt indruk op me. Het is een kleine kudde die staat te grazen – autonoom (op afstand van elkaar), maar toch duidelijk samen in een groep. De uitstraling van deze dieren is het absolute tegenwicht van mijn state of mind; in het leven staan vanuit mijn hoofd, waar zij duidelijk in het lichaam zitten en aan het léven zijn. Ze staan te grazen en te ‘zijn’ in alle rust en het lijkt alsof niets hen op de kast zou kunnen krijgen. Het confronteert me met mijn manier van leven; dat ik eigenlijk weinig bezig ben met ‘zijn’ in het hier en nu. Maar wat zou ik graag de rust ervaren die de kudde uitstraalt.

Wat een vrijheid!
We lopen verder en bespreken hoe ik meer in het hier en nu kan zijn. Een mogelijke situatie geeft me onrust in mijn buik en hoofd en ik vind het moeilijk om dat uit mijn gedachten te krijgen – ook al weet ik met mijn verstand al wel dat mijn stress reactie niet nodig is. We doen samen een meditatie om te aarden van een minuut of 4 waarbij ik alles waarneem om me heen. Hoe mijn voeten de grond raken, welke kleuren de omgeving heeft, de geuren die op me af komen, wat de hei me nu biedt. Ik adem een paar keer goed in en uit. Vervolgens stelt Irina me dezelfde situatie voor en ik krijg zowaar geen stress reactie. Mijn reactie is nu simpelweg; als zich dat voordoet, dan ga ik toch gewoon weg? Terwijl ik het zeg krijg ik een grote glimlach op mijn gezicht, waarna ik meteen vervolg met ‘maar zo makkelijk kan het toch niet zijn??’. Wel dus. Mijn hoofd (ego) is gepikeerd, maar ik jubel – wat een vrijheid.. wat een rust!
Waar de discussie zich eerst alleen in mijn hoofd afspeelde, doet mijn lichaam nu ook mee – en dat scheelt alles. Natuurlijk betekent deze ervaring ook weer niet dat mijn hele leven nu voorgoed veranderd is, ik ben heus niet van al mijn ongunstige gedachten af. Maar ik heb wel een tool gebruikt die me in de toekomst kan helpen om meer te aarden als ik vastzit in mijn hoofd.

Leren vertrouwen
Tot slot geef ik aan te worstelen met het loslaten van mijn hoofd (gedachten) als algemeen houvast in het leven. Alle psychologische kennis, analyses en relativerende gedachten waren tot nu toe mijn hek waar ik me aan vast kon houden als het wat harder ging waaien in mijn leven. Nu ik al een tijdje in een proces zit waarin ik mijn hoofd als houvast loslaat en meer op mijn lichaam en gevoel mag vertrouwen, stuit ik af en toe nog op angst. Als er iets gebeurt in mijn leven wat me raakt ben ik namelijk gewend om daar een grondige analyse op los te laten en op basis daarvan doorleef ik mijn houding ten opzichte van deze gebeurtenis. Maar dat kost veel energie en je kunt daarnaast ook vaak een speelbal worden van je gedachten, aangezien deze niet ‘waar’ zijn en ook per dag weer kunnen verschillen.
Op mijn gevoel vertrouwen en meebewegen met de stroom van het leven is eng, maar geeft wel veel meer rust. Het vergt vooral vertrouwen. Vertrouwen in het leven, vertrouwen in mezelf, vertrouwen in het universum, vertrouwen in het hier en nu.

We eindigen onze wandeling bij het beginpunt en daar komen we weer een Schotse Hooglander tegen. Maar deze is alleen en bevindt zich op een kruispunt waar veel wandelaars en fietsers langskomen, naar mijn idee geen veilige plek om te grazen. Het dier lijkt zich echter helemaal niet druk te maken om de omgeving. Logisch eigenlijk, bedenk ik me, want de wandelaars en fietsers vormen geen gevaar.
Zo wil ik ook zijn. Oh wat zou ik graag net als die relaxte Schotse Hooglander zijn, heerlijk!
De behoefte om het dier te benaderen en te ontdekken wat er dan gebeurd komt in me naar boven, graag zou ik contact met hem of haar maken. Irina vindt dat helemaal geen aanlokkelijk idee en we lachen even om het verschil in onze behoeften.

Wat het leuke is van een wandeling op de hei, is dat de onderwerpen die we bespreken altijd in levende vormen voorbij komen, mits je goed kijkt. We hadden niet stil hoeven staan bij de Schotse Hooglanders. Maar door dat wel te doen zag ik dat mijn behoefte aan rust, kracht en geaardheid tastbaar voor me stond.
Bijzonder toch?

De Buitenpsychologen 2018/gastblog Sophie